Wytyczne szczegółowo określają i kategoryzują uczestników oraz ruch drogowy, wprowadzając różne struktury klasyfikacji w zależności od obszaru pomiaru (miejskiego lub zamiejskiego).
Kategorie uczestników ruchu (struktura rodzajowa)
W pomiarach natężenia ruchu drogowego zawsze zaleca się przyjmowanie podziału uczestników ruchu na kategorie. Wyróżnia się dwie podstawowe struktury rodzajowe: podstawową i rozszerzoną.
1. Podstawowa struktura rodzajowa
Podstawowa struktura jest zalecana do stosowania na obszarze zamiejskim w celu zachowania spójności z wynikami Generalnego Pomiaru Ruchu (GPR). Obejmuje ona następujące grupy uczestników:
| Symbol kategorii | Grupa uczestników ruchu |
|---|---|
| a | Rowery, Urządzenia Transportu Osobistego (UTO), hulajnogi elektryczne |
| b | Motocykle, motorowery, trzykołowce, czterokołowce |
| c | Samochody osobowe (do 9 miejsc z kierowcą), mikrobusy (do 24 miejsc wliczając kierowcę), pickupy i samochody kempingowe, z przyczepą lub bez |
| d | Lekkie samochody ciężarowe o Dopuszczalnej Masie Całkowitej (DMC) do 3,5 t z przyczepą lub bez, tzw. dostawcze |
| e | Samochody ciężarowe o DMC powyżej 3,5 t bez przyczep, samochody specjalne, ciągniki siodłowe bez naczep |
| f | Samochody ciężarowe o DMC powyżej 3,5 t z jedną lub więcej przyczep, ciągniki siodłowe z naczepami, ciągniki balastowe z przyczepami standardowymi lub niskopodwoziowymi |
| g | Autobusy, tramwaje, trolejbusy |
| h | Ciągniki rolnicze z przyczepami lub bez, maszyny wolnobieżne (walce drogowe, koparki, pojazdy gąsienicowe itp.) |
Agregacja grup: Grupy uczestników mogą być agregowane, np. w pojazdy silnikowe (kategorie b-h), pojazdy silnikowe lekkie (b, c, d i h) lub pojazdy silnikowe ciężkie (e, f, g).
Szczególne wytyczne dotyczące klasyfikacji pojazdów:
- Pojazdy uprzywilejowane klasyfikuje się według ich konstrukcyjnej kategorii.
- Mikrobusy (do 24 miejsc) zaleca się przypisywać do kategorii „c” (samochody osobowe), pomimo że przepisy mogą klasyfikować je jako autobusy („g”).
- Samochody osobowe oparte na podwoziu samochodów towarowych (np. pickupy, samochody kempingowe) zalicza się do kategorii „c”.
- W przypadku wątpliwości:
- Między „c” a „d”, przypisuje się do „c”.
- Między „d” a „e”, przypisuje się do „e”.
- Między „c” a „g”, przypisuje się do „c”.
2. Rozszerzona struktura rodzajowa
Rozszerzona struktura jest zalecana do stosowania na obszarze miejskim. Wynika to z konieczności dostosowania infrastruktury do różnych uczestników oraz ich znaczącego udziału w ruchu.
Oprócz kategorii pojazdów silnikowych (b-h, które są tożsame z podstawową strukturą), uwzględnia się dodatkowo ruch pieszych, UWR (urządzenia wspomagające ruch), rowerów, hulajnóg elektrycznych i UTO.
Rozszerzona struktura rodzajowa (kategorie „a” i „i” są szczegółowo podzielone):
| Symbol kategorii | Grupa uczestników ruchu |
|---|---|
| a | Rowery, UTO, hulajnogi elektryczne |
| a.1 | Rowery |
| a.2 | UTO (Urządzenia Transportu Osobistego) |
| a.3 | Hulajnogi elektryczne |
| i | Piesi, UWR (osoby poruszające się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch) |
| i.1 | Piesi |
| i.2 | Osoby ze szczególnymi potrzebami |
| i.3 | UWR |
Uczestnicy niechronieni: Wytyczne definiują niechronionych uczestników ruchu drogowego jako grupę niechronioną karoserią pojazdu lub innymi systemami bezpieczeństwa, do której zalicza się pieszych, osoby poruszające się przy użyciu UWR oraz osoby kierujące rowerami, UTO lub hulajnogami elektrycznymi.
Rodzaje i klasyfikacja ruchu drogowego
Wytyczne definiują również kluczowe parametry ruchu drogowego wykorzystywane w pomiarach:
- Pomiar natężenia ruchu drogowego: Pomiar liczby uczestników ruchu (pojazdów silnikowych, rowerów, hulajnóg elektrycznych, UTO, pieszych, UWR) znajdujących się na drodze.
- Ruch Dnia Pomiarowego (RDP): Parametr określający liczbę uczestników ruchu, którzy przekroczyli dany przekrój drogi w obu kierunkach, w ciągu 24 kolejnych godzin w trakcie dnia pomiarowego, wraz ze strukturą rodzajową ruchu.
- Ruch Okresu Pomiarowego (ROP): Parametr określający średnią liczbę uczestników ruchu, którzy przekroczyli dany przekrój drogi w obu kierunkach, w ciągu 24 kolejnych godzin, w trakcie okresu pomiarowego, wraz ze strukturą rodzajową ruchu. ROP może być obliczany w podziale na dzienny (ROPD, 6:00-18:00), wieczorny (ROPW, 18:00-22:00) i nocny (ROPN, 22:00-6:00).
- Średni Dobowy Ruch Roczny (SDRR): Średni dobowy ruch pojazdów w roku, wyrażony liczbą pojazdów przejeżdżających przez dany przekrój drogi w ciągu 24 kolejnych godzin, średnio w ciągu jednego roku.
Klasyfikacja pomiarów ze względu na część drogi:
Pomiary ruchu drogowego są klasyfikowane w zależności od części drogi, na której są wykonywane: a) pomiar w przekroju drogi, b) pomiar na skrzyżowaniu, c) pomiar na węźle, d) pomiar na zjeździe, wyjeździe lub wjeździe, e) pomiar na drodze dla pieszych, f) pomiar na drodze dla rowerów, g) pomiar na drodze dla pieszych i rowerów.
Pomiary specjalne: Jako pomiary specjalne sklasyfikowano:
- badania tranzytu,
- pomiar prędkości,
- pomiar kolejek.
Badania ruchu tranzytowego są pomiarem ruchu drogowego niezwiązanego z badanym obszarem, w celu uzyskania liczby uczestników i czasu ich przejazdu między punktami pomiarowymi. Najczęściej wykonuje się je na kordonie obszaru (krzywa zamknięta) lub ekranie (krzywa otwarta).